Serwis Polskiego Towarzystwa Genealogicznego

flag-pol flag-eng home login logout Forum Fotoalbum Geneszukacz Parafie Geneteka Metryki Deklaracja Legiony Straty
piątek, 29 marca 2024

longpixel
longpixel

Nasi tu byli

arrow jur58boz
16:22:39 - 29.03.2024
arrow Bialas_Malgorzata
16:22:24 - 29.03.2024
arrow wawu16
16:22:22 - 29.03.2024
arrow grzesio
16:21:20 - 29.03.2024
arrow Selivan_Jan
16:18:33 - 29.03.2024
arrow jbobalik
16:18:04 - 29.03.2024
arrow Kalloch_Arkadiusz
16:17:04 - 29.03.2024
arrow lokman
16:17:04 - 29.03.2024
arrow mwpch
16:15:36 - 29.03.2024
arrow pstrzel
16:14:13 - 29.03.2024
arrow krzysiek1977
16:10:26 - 29.03.2024
arrow Kostkowski
16:10:13 - 29.03.2024
arrow Optowo
16:09:50 - 29.03.2024
arrow ttunin
16:09:07 - 29.03.2024
arrow Subhagia
16:07:08 - 29.03.2024
arrow ZbLin
16:06:13 - 29.03.2024
arrow Steamroller_Fly
16:05:55 - 29.03.2024
arrow mkkmilek
16:04:54 - 29.03.2024
arrow KonradUryga
16:02:40 - 29.03.2024
arrow Zn_Leon
16:02:27 - 29.03.2024
arrow J.Borycki
16:01:37 - 29.03.2024
arrow roza.kruza
16:01:19 - 29.03.2024
arrow kazal
16:00:32 - 29.03.2024
arrow Maślej_Katarzyna
15:59:14 - 29.03.2024
arrow MonikaMS
15:57:35 - 29.03.2024
arrow aiarenscy
15:55:51 - 29.03.2024
arrow Florek_Jacek
15:52:15 - 29.03.2024
arrow ewade
15:50:54 - 29.03.2024
arrow MonikaSzafraniec
15:49:38 - 29.03.2024
arrow mhardy
15:49:38 - 29.03.2024
Członkowie i sympatycy

Wywody o nazwiskach
Dodano: czwartek, 07 maja 2009 - 21:57 Autor: Michał_D.Wysocki
ArchiwaliaZająłem się tym tematem, gdyż początkujący genealodzy-amatorzy, mogą mieć problem z lokalizowaniem konkretnej osoby tylko dlatego, że nastąpił błąd lub świadome zmiany przy pisowni nazwiska.
Podczas przeszukiwania ksiąg metrykalnych, część z Państwa, a także i ja natrafiłem na ten mały wielki problem.
W trakcie moich badań genealogicznych natknąłem się na kilka różnych powodów tego zjawiska, występującego od końca XVII wieku, aż po koniec XIX stulecia.
Prostym tego przykładem może być brak znaków diaktrycznych. Często księża zapisywali nazwiska nie używając kropek czy kresek nad literami, co może zmienić całkowicie fonetyczne brzmienie nazwiska.
Górski → Gorski, Łódzki → Lodzki, Dąbrowski → Dabrowski, itd.

Także zmiana tych liter na ich fonetyczną formę była często stosowana:
Dąbrowski → Dombrowski, Więckowski → Wienckowski, itd.
Na przestrzeni wielu lat i burzliwych wydarzeń historycznych Polska i Pomorze przechodziły z rąk do rąk, zmieniali się urzędnicy i duchowni. Mieliśmy już zabór niemiecki i rosyjski, okresy Wolnej Polski, wojny i kłótnie polityczne.
To wszystko miało wpływ na to kto i jak zapisywał nasze nazwisko.
W szczególności Pomorze było pod silnym wpływem niemieckim.
Tak więc pojawił się ważny powód innej pisowni nazwiska – duchowni byli Niemcami. Przykładem może być popularne nazwisko SZULC.
Jego pisownia zmieniała się często i można je znaleźć pod poniższymi postaciami:
SZULC → SCHULZ → SZULTZ →SULZ , a także mniej znana odmiana - SCHULTZA
Dotyczyło to też nazwiska np. MULLER.
Przy niemieckojęzyczności duchownych występował także problem zapisania typowo polskich nazwisk. Znaki polskie bowiem, nie występujące w niemieckiej pisowni, były często zmieniany na ich niemiecki odpowiednik. Stąd kilka kolejnych przykładów zmiany nazwiska na jej fonetyczną formę.
Waszkowski → Waschkowski, Wolnicki → Wolnitzki, itd.
Innym powodem występującego zjawiska była mała ilość imion, którą można było nadać dziecku. Jak powszechnie wiadomo, ilość dzieci w rodzinie mogła sięgać 13 – 15.
Jak w takim razie nadać imię siódmemu chłopcu, jeśli w XVIII wieku ma się do wyboru takie imiona jak: Jan, Maciej, Wawrzyniec, Wojciech i Jakub.
Ojcowie poradzili sobie z tym problemem dodając końcówkę „–ski”, „-cki” do własnego nazwiska.
Przykład:
WRÓBEL → WRÓBLEWSKI, KOPER → KOPROWSKI, itd.
Oczywiście, zastosowanie końcówki mogło być i było naprzemienne. Dziadek nazywał się Wróbel, syn – Wróblewski, a wnuk ponownie –Wróbel.
Zmiany nazwiska były także wynikiem innych czynników zależnych od duchownego.
W księgach metrykalnych można wyraźne zaobserwować zmiany charakteru pisma księdza, gdy był na przykład chory. Ilość różnych form nazwiska pisanego pod wpływem różnych czynników jest duża.
Nazwiska niemieckie mogą być ich dowodem: Schultz, Bold, Mejer, Muller, Neumann, Kreft, itp.
Zależało to też od ojca i jego historii, klasy społecznej, tego czy był piśmienny.
Były też problemy ze zrozumieniem nazwiska czy przejęzyczeniem się. Dochodziło wtedy do nieznacznych, ale ważnych zmian w pisowni, np.:
Liczmański → Niczmański, Hersztowski → Hersztopski, Wysocki → Wisocki
Choć powyższe zmiany mogły być także spowodowane chęcią rozróżnienia dwóch rodzin, w których głowami byli bracia. Przy małym wyborze imion i małej ilości mieszkańców wsi, bracia chcieli, aby ich dzieci były kojarzone z konkretnym ojcem.
Szukając nazwiska musimy także wziąć pod uwagę, błędne odczytanie słowa przez osobę indeksującą. Kilka podstawowych błędów i zamian pokazanych jest poniżej.
a → o , n → u , w → m , h → k , j → y , ł → t
Dlatego też genealodzy nie mogą poszukiwać tylko dosłownych form własnego nazwiska, o czym sam się przekonałem w mojej przygodzie z poszukiwaniami własnych korzeni.
Wiele czynników wpływało na to, jak się nazywał mój dziadek. Choć sam mam na nazwisko Wysocki – on był Wisotzki.
Mam nadzieję, że ten króciutki artykuł przybliży problematykę, charakter i złożoność tematu.

Michał Wysocki



Autor Komentarze
Komentarze
SympatykSympatyk



____________
Od: Lip 02, 2006 Posty: 4360
Napisano:Maj 07, 2009 - 22:18
Skomentuj ten artykuł w tym wątku
_EZFORUMCOMMENTS_USERINFO p
Hako



____________
Od: Cze 28, 2009 Posty: 1
Napisano:Cze 29, 2009 - 23:26
Zgadzam sie całkowice z Michałem....
podobnie jak on chciałbym podkreslić problemy ze zmianą nazwisk w szczególności na Pomorzu. Zajmowałem się rodowodem swojej żony zd. Elers. Nazwisko niezwykle rzadkie ale okazało się, że jej dwaj wujkowie posiadają nazwisko o zupełnie osobnym brzmieniu. W jednym pokoleniu trzej bracia noszą nazwisko Elers, Elas, Ehlas. W innym przypadku na początkach XIX wieku dwaj rodzeni bracia, którzy zaciągnęli się do armi pruskiej a następnie szwedzkiej nosili nazwisko ELERS i EHLERS.
Należy zatem niezwykle dokładnie badać nazwiska, których fonetycznie brzmienie może wskazywać na ich wspólny rodowód.
HaKo
_EZFORUMCOMMENTS_USERINFO p
Grabis_Mirosława
Członek PTGCzłonek PTG



____________
Od: Sty 07, 2009 Posty: 28
skąd:Pomorze i Śląsk
Napisano:Sie 22, 2010 - 22:39
No to teraz wszystko rozumiem!!!
Spisałam 5 dzieci Andrzeja Kazub, potem jeszcze 2 ale jako nazwisko Kazubowski. Myślałam sobie, że ksiądz się zmienił i wszystko pokręcił, ale P. Michał mi wszystko wyjaśnił. Jednocześnie wiem, że muszę policzyć jeszcze kolejne dzieci (bo występowanie dwóch Janów braci wydawało mi się niemożliwe). Bez przeczytania tego artykułu wpisywanie przodka w wyszukiwarkę pomorską może zakończyć się fiaskiem.
_EZFORUMCOMMENTS_USERINFO p p
Grabis_Mirosława
Członek PTGCzłonek PTG



____________
Od: Sty 07, 2009 Posty: 28
skąd:Pomorze i Śląsk
Napisano:Sie 23, 2010 - 21:51
Ja bym dodała jeszcze to:
"Zmiany pisowni z powodu różnego zapisu brzmienia nazwiska.

Część społeczności od wieków średnich, kiedy to rozpoczęło się wykształcanie nazwisk, aż do Drugiej Wojny Światowej była niepiśmienna. Przy okazji różnych spraw urzędowych podawane było brzmienie nazwiska - osoba zapisująca nazwisko miała pełną dowolność co do stosowanej formy zapisu, gdyż osoba niepiśmienna nie mogła ani podać poprawnej formy ani zweryfikować zapisaną.

Drugi powód wynikał ze zwyczaju podczas chrztów. Dane zarówno rodziców jak i dzieci (wraz z datami narodzin dzieci) podawali księdzu rodzice chrzestni. Często zdarzało się że nie należeli do rodziny i nie znali nawet poprawnego brzmienia nazwiska. Był to podstawowy czynnik "powstawania" nowych nazwisk i podstawowa przyczyna podawania złych dat urodzin."

No i wszystko jasne a raczej ciemne Wink
_EZFORUMCOMMENTS_USERINFO p p


Kliknij aby przejść do komentarzy na forum

donate.jpg
Serwis Polskiego Towarzystwa Genealogicznego zawiera forum genealogiczne i bazy danych przydatne dla genealogów © 2006-2024 Polskie Towarzystwo Genealogiczne
kontakt:
Strona wygenerowana w czasie 1.242092 sekund(y)